Porucznik Jamnik

 Przez długi czas miałem problem z pogodzeniem buddyjskiego anatmana (nie-ja) z ideą reinkarnacji. Jeśli nie ma esencjonalnej jaźni i wszystko jest nietrwałe, to w takim razie czym jest to coś, co jest w stanie przetrwać śmierć i odrodzić się w następnym życiu? Co podlega reinkarnacji, na jakiej podstawie możemy stwierdzić tożsamość dwóch kolejnych "wcieleń"?  Na fali moich studiów nad Tybetańską Księga Umarłych przyszło mi do głowy takie rozwiązanie tego problemu: Istnieje pewna rzeczywistość psychiczna - rzeczywistość ta jest nieosobista, tylko tworzy sobie wrażenie bycia "czyjąś osobistą przestrzenią"*. Reinkarnacja polegałaby na zmianie jakości tej rzeczywistości psychicznej - odtwarzaniu w różnych formach poczucia bycia osobą przez bezosobową przestrzeń. Tunel świadomości jest względnie stały, tylko zmieniają się jego wewnętrzne dekoracje. W tej sytuacji nawet śmierć tak naprawdę nie istnieje - jest to tylko wewnętrzne zjawisko tego tunelu. (Mówimy o śmierci n...

Ktoś zapytał kiedyś Johna von Neumanna, czy myśli słowami, czy obrazami. Von Neumann odpowiedział: "Myślę myślami." Czy był to tylko żart? Przypuszczam, że słowa geniusza zawierają w sobie pewną sugestię a'la Wittgenstein - problem zawarty w pytaniu jest iluzją, wynikającą z naszych kategorii językowych. Ja, tak jak większość ludzi, "myślę słowami". Utożsamiam się ze swoim głosem w głowie, a cała reszta - dźwięki, obrazy, itp. - jest jakby tłem. Jednakże pewna obserwacja sprawiła, że zacząłem wątpić w ten porządek rzeczy. Niedawno zaobserwowałem ciekawą właściwość swojej psychiki: kiedy próbuję opisać jakiś widziany oczyma duszy "obraz", ten jakby ulega zniekształceniu, zaburzany przez "głos". Im wyraźniejszy próbuję stworzyć opis, tym mniej wyraźny staje się obraz, który chcę opisać. Czy rozumieć to jako osobne zjawiska, które zagłuszają się? Czy jako zjawiska współzależnie istniejące, coś w rodzaju "obrazo-głosu", który jako całoś...

Co jest najważniejszą rzeczą w życiu człowieka? Śmierć i sposób, w jaki stawi jej się czoła. Oczywiście jest to żart, natomiast po lekturze Tybetańskiej Księgi Umarłych doszedłem do wniosku, że zdecydowanie zbyt małą wagę przypisywałem temu tajemniczemu zjawisku, które spotka kiedyś każdego z nas.  Ten klasyczny buddyjski tekst napisany w XIII wieku stanowi dekonstrukcję procesu umierania w duchu tybetańskiego buddyzmu i zainspirował mnie do przyjrzenia się tematowi, ponieważ wydał mi się zaskakująco kompatybilny z pewnymi przypuszczeniami, które miałem na ten temat. Według Tybetańskiej Księgi Umarłych śmierć jest momentem, od którego w ogromnym stopniu (niemalże całkowicie) zależy, w jakiej formie (i czy w ogóle) odrodzimy się w przyszłym życiu. Okołośmiertne kilka godzin stanowi okno czasowe, w ciągu którego nasze zachowanie (mentalne) ma ogromny wpływ na dalsze losy. Kluczowym pojęciem jest tzw. bardo - okołośmiertny stan przejściowy między kolejnymi inkarnacjami. W bardo poj...

W wykładzie " Spirituality and Intellectual Honesty " filozof Thomas Metzinger określa duchowość, jako właściwość osób, będąca pewną postawą poznawczą, dążeniem do zdobycia pewnej formy wiedzy, której obiekt nie jest do końca sprecyzowany*. W ten sposób duchowość staje się przeciwieństwem religii, która polega raczej na wierze w zewnętrznie narzucone dogmaty, a nie na aktywnym poszukiwaniu i zadawaniu pytania "co jest naprawdę?". * Osobiście przypuszczam,  że można określić to jako stosowanie pierwszoosobowch metod do zbadania pierwszoosobowych zjawisk (jako że, ze względu na lukę eksplanacyjną neuronauki, stosowanie 3.os. naukowych metod jest tutaj mocno utrudnione). Autentyczna duchowość wymaga transcendowania koncepcji semantycznych (uprzedzeń), które, często nieuświadomione, dzielą nasz świat. Chodzi tu na przykład o trudną do uzasadnienia dychotomię sacrum i profanum , lub o postrzeganie rozwoju duchowego jako czegoś jakościowo różnego od ogólnego rozwoju osob...