#9 Myślący Ocean to my

Fragment książki Johna Horgana pt. Mind-Body Problems... 

W głębi ducha Christof Koch wierzy, że nasze dociekania w celu samopoznania nigdy się nie skończą. Może właśnie dlatego namawiał mnie w Seattle do przeczytania "Solaris" Stanisława Lema. Kiedy wróciłem do domu, przeczytałem tę powieść, oryginalnie wydaną po polsku w 1961 roku. Jest to, jak się wydaje, historia o ludziach, którzy na planecie Solaris spotykają obcą świadomość w postaci myślącego oceanu. Ale "Solaris" w rzeczywistości opowiada o obcości nas samych. Kelvin, narrator, jest tak samo zaszokowany własnym umysłem, jak oceanicznym umysłem Solaris. Nie jest pewien, co jest rzeczywiste, a co nierzeczywiste, nie wie, czy śni, wyobraża to sobie czy postrzega.

Jednym z rozdziałów tej książki jest historia "solarystyki", naukowych wysiłków w celu zrozumienia myślącego oceanu. "Kolejne lata obfitowały w teoretyczne modele żyjącego oceanu, każdy z nich był wysoce złożony i oparty na biomatematycznych analizach. (...) Trzeci okres cechował się upadkiem tego, co było uważane za konsensus wśród uczonych. Pojawiły się różnorodne szkoły, które często zwalczały się nawzajem."

Ten fragment, napisany w komunistycznym kraju we wczesnych latach 60., jest dokładnym opisem eksplozji paradygmatów współczesnej neuronauki, w której Koch odgrywał główną rolę. Kelvin, narrator, gorzko nazywa solarystykę "substytutem religii w epoce kosmicznej. To wiara ubrana w płaszcz nauki." Rozmyśla: "Istoty ludzkie wyruszyły w celu spotkania obcych światów, obcych cywilizacji, bez pełnego poznania swoich ukrytych zakamarków, ślepych zaułków, szybów studni, ciemnych zabarykadowanych drzwi".

Tak, nasza przestrzeń wewnętrzna jest tak samo nieskończona, jak przestrzeń kosmiczna. Jaźń jest dziurą, martwym punktem w centrum każdego światopoglądu. Jeśli spojrzymy niezachwianie w głąb siebie, przepełni nas to, co Sokrates nazwał „dziwnym pomieszaniem”. Zobaczymy się jako zaskakujący, niepoznawalni, obcy, dziwni. (...) Rzadko widzę, naprawdę rzadko widzę dziwność. Tak bardzo pochłaniają mnie moje trywialne schematy i kłopoty, że przyjmuję rzeczywistość za pewnik. Ale kiedy czytałem Solaris, znowu ogarnęło mnie to stare wyobcowanie.



Komentarze

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

#54 Najtrafniejsza prawda o umyśle?

Kiedyś Richard Feynman postawił następujący eksperyment myślowy: Gdyby w wyniku jakiejś globalnej katastrofy przepadła cała wiedza, którą wypracowała ludzkość, ale mógłbyś przekazać następnym pokoleniom jedno zdanie - jaką informację powinno zawierać, żeby jak najtrafniej oddawało cały utracony dorobek? Feynman odpowiedział: "Materia jest zbudowana z atomów." Ponieważ z tego jednego zdania można wyprowadzić większość podstawowych gałęzi współczesnej nauki: termodynamikę (zderzające się atomy), elektromagnetyzm (odpychające/przyciągające się elektrony i protony), elektrotechnikę, chemię, itd... Wyobraźmy sobie analogiczny eksperyment w dziedzinie filozofii umysłu. Co mógłby przekazać kognitywista ocalałej populacji? Nie wiem, natomiast moje głosy podpowiadają mi, że mogłoby to być coś stylu: "W umyśle nie ma żadnych absolutów, są tylko mniej lub bardziej wydeptane ścieżki neuronowe".  Mam na myśli to, że presja selekcyjna w środowisku mózgu wyłoniła, kosztem innych,
Czytaj więcej

#48 Ken Wilber, One Taste - ulubione fragmenty

Transformative vs. translative spirituality In a series of books, I have tried to show that religion itself has always performed two very important, but very different, functions.  One, it acts as a way of creating meaning for the separate self: it offers myths and stories and tales and narratives and rituals and revivals that, taken together, help the separate self make sense of, and endure, the slings and arrows of outrageous fortune.  This function of religion does not usually or necessarily change the level of consciousness in a person; it does not deliver radical transformation.  Nor does it deliver a shattering liberation from the separate self altogether. Rather, it consoles the self, fortifies the self, defends the self, promotes the self.  As long as the separate self believes the myths, performs the rituals, mouths the prayers, or embraces the dogma, then the self, it is fervently believed, will be “saved”—either now in the glory of being God-saved or Goddess-favored, or in a
Czytaj więcej

#53 Ślepcy i słoń - ulubione fragmenty

 AWAKENING HYPOTHESIS Have you ever carefully investigated exactly what happens when you wake up in the morning? What is the very first conscious experience, in the first fraction of a second, before you even remember who you are and what you will do today? I have found that part of the phenomenology of waking from dreamless deep sleep is a primordial sense of confidence that perceptual states will very soon occur, that one is now “open to the world” and knows about one’s epistemic capacity, and also that one can (and very soon will) know where one is, what time it is, and so on. In a few milliseconds, one will also know who one is: Phenomenologically, the gradual transition from unconsciousness to the wake state is characterized by another subtle and intuitive presentiment, something that one might perhaps term a phenomenal “foreshadowing of selfhood.” This is an expectation not merely of knowledge, but of egoic self-knowledge—but before it actually manifests.  Waking up involves an
Czytaj więcej